Naruszenia znaku towarowego i sposoby ochrony przed nimi

W jaki sposób dochodzi do naruszeń?

Do naruszenia znaku towarowego może dojść na wiele sposobów. W praktyce można spotkać się z sytuacją, gdy ktoś „kradnie” nasz znak, lub tworzy oznaczenie na tyle podobne do naszego, że powstaje ryzyko tzw. konfuzji. Oznacza to, że podobieństwo znaków może wprowadzić konsumentów w błąd co do pochodzenia produktu. Przykładową sytuacją jest, gdy klient, któremu posmakowały słynne płatki Nestlé Kangus, przypadkowo zakupi płatki „Neska Kanguś” zmylony podobieństwem nazw płatków i opakowań. Następstwem takiej sytuacji jest utrata zysku przez przedsiębiorcę, który posługuje się znakiem dłużej, a także może doprowadzić to do wyrobienia sobie przez konsumenta złego zdania o jakości produktów danej marki, jeśli w porę nie zauważy, że zakupił nie ulubione płatki, a jedynie podobny produkt innego przedsiębiorcy.

Jak ochronić znak towarowy?

Ustawa o prawie własności przemysłowej przewiduje, że osoba, której prawo ochronne na znak towarowy zostało naruszone, może żądać od naruszyciela (osoby, która naruszyła to prawo) zaniechania naruszania, wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, a w razie zawinionego naruszenia również naprawienia wyrządzonej szkody albo poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej opłacie licencyjnej, albo innego stosownego wynagrodzenia.

Zaniechanie naruszenia i wydanie bezpodstawnie uzyskanych korzyści

Najważniejszym środkiem ochrony prawa na znak towarowy jest roszczenie o zaniechanie. Oddziałuje prewencyjnie – ma doprowadzić do przerwania naruszonego stanu. Roszczenie o zaniechanie możemy zastosować na podstawie ustawy – Prawo własności przemysłowej lub ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

W sytuacji, kiedy dowiadujemy się, że inna osoba posługuje się naszym oznaczeniem, wniesienie o zaniechanie powstrzyma ją od tego. Często zdarza się, że przedsiębiorcy, wymyślając oznaczenie dla swoich produktów, nie sprawdzają dokładnie czy na rynku (zarówno polskim, jak i europejskim!) ktoś inny nie posługuje się już daną nazwą. Wyobraźmy sobie, że właściciel przedsiębiorstwa zajmującego się produkcją rowerów wymyśla nazwę „MoveFaster”. Rozpoczyna produkcję rowerów, oznacza je swoim logiem, zaczyna się promować. Sprawdzając poranną pocztę, właściciel innego przedsiębiorstwa, zajmującego się produkcją i sprzedażą odzieży i akcesoriów do biegania, znajduje gazetkę reklamową. Przeglądając ją pobieżnie, zauważa w niej nazwę łudząco podobną do nazwy jego własnego przedsiębiorstwa „MoveFast”, które od 10 lat produkuje odzież i artykuły do biegania. W tej sytuacji pierwszą rzeczą, którą powinien zrobić zdziwiony przedsiębiorca, jest właśnie skorzystanie z roszczenia o zaniechania naruszenia.

Nie ma tu znaczenia, czy jego znak towarowy został zarejestrowany w Urzędzie Patentowym, jako europejski znak towarowy w EUIPO, czy też może nie został w ogóle zarejestrowany. Roszczenie na podstawie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji nie tylko nie wymaga rejestracji znaku towarowego, ale także nie ma znaczenia, czy podmiot naruszający prawo robi to „specjalnie”.

Roszczenia tego można dochodzić więc niezależnie od winy naruszyciela. Powód nie musi udowadniać winy pozwanego ani pozwany nie może bronić się, wskazując, że jego działanie nie było zawinione. W powyższej sytuacji nie będzie więc liczyć się to, że producent rowerów „nie wiedział”, że naruszał cudze prawa. Warto natomiast pamiętać o tym, że w pozwie trzeba przedstawić ryzyko wprowadzenia w błąd konsumentów oraz precyzyjnie wskazać działania, których ma zaniechać naruszyciel. Należy na przykład sprecyzować, że powinien on zaprzestać działań promocyjnych danego znaku towarowego dla swojego przedsiębiorstwa, a także oznaczania danym znakiem towarowym swoich produktów.

Z żądaniem wydania uzyskanych korzyści również można wystąpić niezależnie od tego, czy naruszenie ochronnego prawa na znak towarowy było zawinione. W przekonaniu Sądu Najwyższego, którego opinie prawne obowiązują wszystkie sądy powszechne, nie ma obowiązku wskazania dokładnej wysokości korzyści, osiągniętej poprzez naruszenie prawa, czyli nie musimy znać dokładnej sumy, którą utraciliśmy, gdy ktoś inny posługiwał się naszym znakiem towarowym. Można domagać się zwrotu, jeśli udowodni się po stronie pozwanego powstanie bezpodstawnie uzyskanej korzyści, chociażby w jakiejś nieokreślonej wysokości. Należy jedynie przybliżyć sądowi rozmiar korzyści.

Sądowe zabezpieczenie roszczenia w przypadku naruszeń znaków towarowych

Prowadząc własny biznes, czas jest najważniejszy. Procedury, zarówno w polskich sądach powszechnych, jak i w sądach polubownych mogą trwać bardzo długo. Sądowe zabezpieczenie roszczenia jest narzędziem, dzięki któremu przedsiębiorcy mogą sprawnie ochronić nie tylko roszczenia pieniężne, ale te dotyczące znaków towarowych również. Na podstawie art. 730¹ kodeksu postępowania cywilnego każdy przedsiębiorca, który uzna, że inny podmiot narusza jego prawo do zastrzeżonego znaku towarowego (na przykład produkuje towary, na których etykiecie umieszcza bezprawnie jego znak towarowy) może złożyć do sądu wniosek o zabezpieczenie roszczenia (w podanym przykładzie może to być zakaz produkcji produktów oznaczonych danym znakiem towarowym). We wniosku musimy udowodnić, że dany czyn jest bezprawny (my mamy prawo do znaku i ktoś ewidentnie go używa bez naszej zgody) oraz że istnieje pewien interes prawny (nieudzielenie zabezpieczenia może utrudnić osiągnięcie określonego celu postępowania). Wielką zaletą tego narzędzia jest możliwość uzyskania sądowego zabezpieczenia roszczenia nie tylko w czasie trwania postępowania, ale już przed jego wszczęciem (należy wówczas we wniosku przedstawić zwięźle przedmiot sprawy). Sądowe zabezpieczenie roszczenia w przypadku naruszeń znaków towarowych jest idealnym rozwiązaniem dla uprawnionych do znaków, których prawa już zostały złamane. Dzięki niemu przedsiębiorcy skuteczniej i szybciej wyegzekwują swoje prawa i uniemożliwią innym podmiot bogacenie się swoim kosztem.

Naprawienie wyrządzonej szkody

W poprzednich akapitach opisane zostały środki prawne dostępne, nawet jeśli prawo do znaku zostało naruszone w sposób niezawiniony. Jeszcze więcej domagać się można, jeśli naruszenie miało miejsce z winy przedsiębiorcy posługującego się naszym znakiem. Przepis mówi, że jest on winny, jeżeli wiedział o udzieleniu prawa ochronnego na znak towarowy, który naruszał, lub przy dołożeniu należytej staranności, mógł się dowiedzieć. W drugim wypadku chodzi o to, że osoba naruszająca prawo do znaku towarowego mogła zapytać radcę prawnego lub rzecznika patentowego o opinię prawną. Zakres odpowiedzialności jest więc bardzo szeroki i stosunkowo łatwy do udowodnienia.

Jeśli przedsiębiorstwo, którego znak towarowy został naruszony, udzielało wcześniej licencji na ten znak innym podmiotom, warto rozważyć żądanie odszkodowania w kwocie odpowiadającej opłacie licencyjnej. Jest to rozwiązanie o tyle prostsze, że nie trzeba precyzyjnie wskazywać jaką szkodę się poniosło. Co ciekawe, wysokość odszkodowania może znacznie różnić się od opłaty licencyjnej, którą przedsiębiorca naruszający prawo do znaku towarowego musiałby uiścić, gdyby chciał zgodnie z prawem korzystać ze znaku towarowego.

Wyobraźmy sobie sytuację, kiedy w latach osiemdziesiątych przedsiębiorca A zaczyna oznaczać swoje produkty oznaczeniem „Apple”. Po dziesięciu latach swojej działalności dostaje wezwanie do zapłaty odszkodowania w kwocie odpowiadającej opłacie licencyjnej od korporacji Apple. Pomimo że na początku jego działalności opłata taka byłaby niewielka, przedsiębiorca A jest zobowiązany do zapłacenia kwoty, za którą w tamtym momencie prężnie rozwijający się Apple udzielał licencji.

Często zadawane pytania 

Jak chronić znak towarowy?

Podstawowym sposobem ochrony znaku towarowego jest jego rejestracja w Urzędzie Patentowym. Dzięki unormowaniom prawnym zastrzeżony znak towarowy można budować w sposób bezpieczny i ciągły. Nie wolno zapominać o prowadzeniu monitoringu znaku towarowego, który pozwala odpowiednio wcześnie wyeliminować działania nieuczciwych pomiotów. 

Kiedy dochodzi do naruszeń zastrzeżonego znaku towarowego?

Najczęstszym pojawiającym się sposobem naruszania już zastrzeżonego znaku towarowego jest pojawienie się na rynku identycznych lub podobnych znaków, które działają w ramach tej samej branży. Naruszenie znaku towarowego dotyczy również wykorzystywania zarówno nazwy jak i logotypu.

Na czym polega roszczenie o zaniechanie?

Zaniechanie naruszenia jest to działanie zapobiegawcze, które ma doprowadzić do przerwania nieuczciwych działań osób trzecich, posługujących się nazwą firm, które działają w tej samej branży.