Zastrzeżenie wzoru przemysłowego

Co to jest wzór przemysłowy?

Karoseria sportowego auta, minimalistyczne opakowanie napoju czy elegancka linia nowoczesnego fotela – te elementy to nie tylko efekt pracy projektantów, ale część otaczającej nas rzeczywistości. Wzory przemysłowe odgrywają kluczową rolę w budowaniu rozpoznawalności marki, tworzeniu przewagi konkurencyjnej i podnoszeniu wartości produktu na rynku. Ochrona tych unikalnych form pełni istotną funkcję nie tylko estetyczną, ale także gospodarczą – wzmacnia pozycję rynkową, zabezpiecza inwestycje w design i chroni przed kopiowaniem. Wzór przemysłowy to dziś nie tylko forma, ale i realny kapitał marki.

Wzór przemysłowy to postać wytworu lub jego części, wyróżniająca się indywidualnym charakterem i nowością. Cechy te mogą wynikać z różnych elementów, takich jak linie, kontury, kształty, kolory, struktura, użyty materiał czy ornamentacja. Głównym celem wzoru przemysłowego jest zewnętrzna ochrona produktu i jego estetyki, co przekłada się na jego unikalność i atrakcyjność rynkową. Wzór przemysłowy nie obejmuje ochrony konkretnego rozwiązania technicznego, sposobu jego funkcjonowania czy jego mechanizmu. Wzór przemysłowy chroni wygląd gotowych produktów tzw. wytworów - czyli każdy przedmiot stworzony w sposób przemysłowy lub rzemieślniczy.

W przypadku produktów o atrakcyjnym wzornictwie, wzór przemysłowy staje się kluczowym narzędziem ochrony prawnej, pozwalając na zastrzeżenie wyglądu produktu poprzez jego rejestrację. Warto zauważyć, że wzory przemysłowe nie chronią wewnętrznych elementów wytworu, które nie są widoczne podczas normalnego użytkowania, ani części zamiennych stosowanych do naprawy produktu w celu przywrócenia mu pierwotnego wyglądu.

W dzisiejszym wysoce konkurencyjnym rynku, gdzie różnice technologiczne między produktami często są niewielkie, wzory przemysłowe mogą stanowić decydujący czynnik przewagi konkurencyjnej. Jednak aby taka przewaga była trwała i rzeczywiście chroniła interesy twórcy, kluczowe staje się odpowiednie zgłoszenie wzoru. Wybór elementów, które mają podlegać ochronie, forma ich przedstawienia graficznego czy opis – wszystko to ma wpływ na zakres i skuteczność prawnej ochrony. Przemyślane podejście już na etapie rejestracji może przesądzić o tym, czy wzór faktycznie stanie się wartością chronioną, czy pozostanie jedynie estetycznym pomysłem bez realnego zabezpieczenia.

Wzór przemysłowy jako część prawa własności intelektualnej

Wzory przemysłowe odgrywają kluczową rolę w naszym codziennym życiu, choć często nie zdajemy sobie z tego sprawy. Zdecydowanie większość z nas ma tendencje do kupowania rzeczy, które są ładne i przyciągają uwagę. W świecie konsumpcji, pierwsze wrażenie często decyduje o sukcesie produktu na rynku. Dlatego właśnie wzory przemysłowe mają ogromne znaczenie, szczególnie w  branżach tj. moda, elektryka, meble, zabawek czy kosmetyki.

Estetyka produktu i jego ochrona może być kluczowym czynnikiem decydującym o jego popularności i pozycji na rynku. Ochrona wzorów przemysłowych w ramach prawa własności intelektualnej daje twórcom możliwość zabezpieczenia swoich unikalnych produktów przed kopiowaniem i naśladowaniem.

Jakie wymogi musi spełniać wzór przemysłowy?

Aby wzór przemysłowy mógł zastać skutecznie chroniony, musi spełniać dwa kluczowe kryteria:

• nowość - nie powinien być udostępniony publicznie nie wcześniej niż 12 miesięcy przed jego zgłoszeniem do urzędu

• indywidualny charakter - wzór przemysłowy powinien wywoływać unikalne, oryginalne wrażenie na zorientowanym użytkowniku, odróżniając się wyraźnie od wzorów, które były publicznie dostępne przed datą zgłoszenia. O indywidualności wzoru decyduje postrzeganie odbioru jako całość, gdzie detale maja mniejsze znaczenie. 

Nie można udzielić ochrony wzorom przemysłowym, których wykorzystanie naruszałoby zasady porządku publicznego lub godziło w dobre obyczaje. Ponadto wzorem nie może być również kształt, który wynika wyłącznie z jego technicznej funkcji.

Kiedy należy zgłosić wzór przemysłowy?

Zgłoszenie wzoru przemysłowego powinno być dokonane jak najszybciej, aby zabezpieczyć prawa do unikalnego wyglądu produktu. W procesie rejestracji obowiązuje zasada "Kto pierwszy, ten lepszy". Oznacza to, że osoba, która jako pierwsza zgłosi wzór do Urzędu Patentowego, uzyska wyłączne prawo do jego ochrony. Jeśli ktoś inny zarejestruje lub ujawni wzór przed Tobą, stracisz możliwość jego używania.

Aby uniknąć niepotrzebnych kosztów i w pełni korzystać z prawa z rejestracji wzoru przemysłowego, warto przeszukać bazę danych wzorów przemysłowych w celu upewnienia się, że nie kolidują one z Twoim zgłoszeniem. To działanie promuje uczciwą konkurencję i zapewnia, że prawo do wzoru przysługuje osobie, która jako pierwsza wprowadza go na rynek.

Wzór przemysłowy uznaje się za nowy, jeśli przed datą jego zgłoszenia do Urzędu Patentowego nie został publicznie udostępniony. Jeżeli wzór został ujawniony osobie trzeciej, nie będzie uznawany za nowy. Istnieje jednak "ulga od nowości", która pozwala na publiczne ujawnienie wzoru, pod warunkiem, że zgłoszenie zostanie dokonane w ciągu 12 miesięcy od tego ujawnienia. Dlatego ważne jest, aby zgłaszać wzory przemysłowe w odpowiednim czasie i cieszyć się korzyściami wynikającymi z ich unikalnego designu.

Gdzie zastrzec wzór przemysłowy? Procedura i koszt rejestracji wzoru przemysłowego

Wzór przemysłowy można zastrzec na poziomie krajowym i międzynarodowym W Polsce rejestracja wzoru przemysłowego odbywa się w Urzędzie Patentowym Rzeczypospolitej Polskiej, natomiast jeżeli ubiegamy się o ochronę wspólnotowego wzoru przemysłowego odpowiednim urzędem będzie Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO).

Zastrzeżenie wzoru przemysłowego w Polsce

Rejestracja wzoru przemysłowego w UPRP zapewnia ochronę wzoru na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Aby uzyskać ochronę prawną, zgłaszający musi przedstawić ilustrację wzoru przemysłowego, wskazać właściciela oraz mieć świadomość, że zgłaszany wzór jest nowy i posiada indywidualny charakter. Proces obejmuje zgłoszenie, przegląd i publikację wzoru, a sama ochrona maksymalnie może trwać 25 lat pod warunkiem jej przedłużenia. Istotne jest, że po upływie 25 lat ochrona wzoru przemysłowego całkowicie wygasa i nie jest możliwe przedłużenie jego ochrony. Postępowanie o zastrzeżenie wzoru przemysłowego w UPRP zazwyczaj trwa ok. 3 miesiące.

Zastrzeżenie wzoru przemysłowego w Unii Europejskiej

Jeżeli natomiast chcemy chronić wzór przemysłowy poza granicami kraju, urzędem zajmującym się rejestracją wzoru jest Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej. Rejestracja wzoru przemysłowego na Unię Europejską, zapewnia ochronę wzoru we wszystkich 27 państwach członkowskich Unii Europejskiej. Dzięki temu właściciel zyskuje prawo wyłącznego korzystania ze wzoru przemysłowego na terenie całej wspólnoty. Zgłoszenie dokonuje się drogą elektroniczną uzupełniając formularz lub wysyłając ręcznie wypełniony formularz faksem lub pocztą. Każde zgłoszenie wzoru powinno zawierać wskazanie produktu oraz jego klasyfikację opartą na Międzynarodowej Klasyfikacji Wzorów Przemysłowych. Rejestracja wzoru przemysłowego w Urzędzie Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej zazwyczaj zamyka się w czasie około dwóch tygodni od momentu złożenia wniosku.

Procedura rejestracji międzynarodowego wzoru przemysłowego

Ostatnią procedurą, która zapewnia możliwość korzystania ze wzoru na wybranych krajach świata, które są z poza Unii Europejskiej jest zastrzeżenie wzoru w WIPO (Światowej Organizacji Własności Intelektualnej).

Zgłoszenie międzynarodowe wzoru powinno być dokonane w jednym z następujących języków: angielski, francuski, hiszpański. W zgłoszeniu powinny być zawarte dane zgłaszającego oraz wygląd wzoru, wyznaczenie stron. Badanie formalne zgłoszenia przez WIPO obejmuje sprawdzenie jakości załączonych reprodukcji wzorów czy uiszczenie opłaty. Z kolei badaniem merytorycznym zajmuje się urząd państwa wyznaczonego w zgłoszeniu. Prawa z rejestracji mogą być dla wszystkich lub tylko niektórych wzorów i dla wszystkich lub niektórych z wyznaczonych państw.

Opłaty za zgłoszenie wzoru przemysłowego

Opłaty urzędowe za rejestrację wzoru przemysłowego w Polsce

• 520  PLN - pierwszy okres ochrony (opłacane w momencie zgłoszenia) 
• 250 PLN - drugi okres ochrony
• 500 PLN - trzeci okres ochrony
• 1000 PLN - czwarty okres ochrony
• 2000 PLN - piąty okres ochrony 

Opłaty urzędowe za rejestrację wzoru przemysłowego w Unii Europejskiej 

• 350  EUR - pierwszy okres ochrony (opłacane w momencie zgłoszenia) 
• 150 EUR- drugi okres ochrony
• 250 EUR - trzeci okres ochrony
• 400 EUR - czwarty okres ochrony
• 700 EUR - piąty okres ochrony 

Dane umieszczone w bazach urzędowych są jawne i każdy ma do nich dostęp.

Podczas rejestracji uprawniony nabywa prawo wyłącznego korzystania z zastrzeżonego wzoru ale pod warunkiem uiszczenia opłaty za pierwszy okres ochrony, który trwa 5 lat. Po tym czasie właściciel aby mógł nadal cieszyć się ochroną wzoru musi przedłużyć prawo ochronne, jeżeli tego nie zrobi w terminie Urząd Patentowy stwierdza wygaśnięcie ochrony.

Co powinno zawierać zgłoszenie wzoru przemysłowego?

Aby uzyskać prawo ochronne do wzoru przemysłowego zgłoszenie powinno zawierać:

• wniosek, w którym będzie wskazane kto jest zgłaszającym wzoru, jego adres czy dane pełnomocnika oraz tytuł wzoru, który powstał na podstawie sporządzonej klasyfikacji wzoru. We wniosku należy wskazać, kto jest twórcą wzoru przemysłowego. Jeżeli zgłaszający wzór przemysłowy nie jest jego twórcą należy go wymienić. 

• opis wzoru, który powinien zawierać przedmiot wzoru, ze wskazaniem jego przeznaczenia, wykaz odmian wzoru przemysłowego oraz ilustrację.  Ilustracja wzoru przemysłowego może być przedstawiona w formie rysunków, fotografii, wizualizacji komputerowej. Ilustracja wzoru przemysłowego musi przedstawiać całość zgłaszanego produktu i być spójny, ze wskazaniem istotnych jego cech.  Do zgłoszenia można dołączyć opis wyjaśniający ilustrację wzoru przemysłowego.  

Od kiedy wzór przemysłowy jest chroniony?

Ochrona wzoru zaczyna się od momentu dokonania zgłoszenia w Urzędzie Patentowym. Na tym etapie wzór zyskuje tymczasową ochronę. Jeśli zgłaszający w wyznaczony terminie nie dokona wymaganych opłat, urząd patentowy stwierdza wygaśnięcie decyzji o udzieleniu prawa. Jeżeli natomiast wymagana kwota wpłynie na konto, urzędu wydaje decyzję o udzieleniu prawa. Ochrona wzoru przemysłowego trwa 25 lat od daty jego zgłoszenia i jest podzielona na 5 letnie okresy ochronne.

Co zyskujesz rejestrując wzór przemysłowy?

Stajesz się właścicielem wzoru przemysłowego

W momencie otrzymania decyzji o udzieleniu prawa ochronnego na wzór przemysłowy stajesz się jego prawnym właścicielem i możesz go wykorzystywać w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym wskazanym obszarze ochrony.

Usuniesz oferty nieuczciwej konkurencji

Rejestracja wzoru przemysłowego ogranicza możliwość konkurencji na kopiowanie i powielanie Twoich pomysłów. Zarejestrowany wzór i jego świadectwo ochronne to bardzo dobry straszak na tych przedsiębiorców, którzy chcieli by wykorzystywać czyjeś prawa do swoich celów finansowych. Posiadając świadectwo ochronne wzorów przemysłowych, możesz skutecznie usuwać oferty naruszające Twoje prawa na platformach takich jak Allegro, Amazon czy OLX. Wystarczy, że zlokalizujesz aukcję z przedmiotem naruszającym Twoje prawa, a następnie zgłosisz skargę do portalu.

Czym ochrona wzoru przemysłowego jest dla biznesu?

Atrakcyjny design ma znaczący wpływ na proces decyzyjny konsumentów. Estetycznie zaprojektowane produkty często przyciągają większą uwagę, budują silniejszą więź emocjonalną z marką oraz zwiększają lojalność klientów. Rejestracja wzoru przemysłowego pozwala na ochronę tych kluczowych elementów, które sprawiają, że produkt jest unikalny i wyróżnia się na rynku. W literaturze naukowej wzory przemysłowe są często porównywane do "skóry, która  obleka technologię", co podkreśla ich rolę w nadawaniu produktom wartości estetycznej, niezależnie od ich technologicznego zaawansowania.

Wielu przedsiębiorców uważa, że rejestracjaznaku towarowego czy wzoru przemysłowego nie jest potrzebna, a ich prawa są automatycznie zabezpieczone przez przez prawa autorskie, a dodatkowo ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji zabrania kopiowaniu np. wyglądu produktu. Niestety, to jedynie teoria. W rzeczywistości ochrona bez formalnej rejestracji jest minimalna. Dlatego często zastrzeżenie znaku towarowego czy wzoru przemysłowego jest kluczowa dla zapewnienia realnej i skutecznej ochrony prawnej.

Zmiany w przepisach - unijne wzory przemysłowe

Nowa reforma unijnego systemu ochrony wzorów przemysłowych, opublikowana 18 listopada 2024 r., wprowadza szereg istotnych modyfikacji, które mają na celu dostosowanie przepisów do realiów cyfrowej gospodarki i uproszczenie procedur. Najważniejsze zmiany obejmują:

• Nowe definicje – wzór przemysłowy obejmuje teraz także animacje i elementy tj. np. interfejsy, layouty, grafiki. 
  
• Zmiana nazewnictwa – „wzór wspólnotowy” zastępuje „unijny wzór przemysłowy”, a „Sąd ds. Wzorów Wspólnotowych” przekształca się w „Sąd ds. Unijnych Wzorów Przemysłowych”.
  
• Symbol ochrony – wprowadzono możliwość oznaczania chronionych produktów literą D w kółku.
  
• Likwidacja wymogu „jedności klas” – w zgłoszeniu zbiorowym można teraz ująć do 50 wzorów z różnych klas, co obniża koszty.
  
• Nowe zasady opłat – zmieniono strukturę i wysokość opłat, w tym za zgłoszenia, odnowienia i niektóre czynności proceduralne.
  
• Rozszerzenie ochrony – objęcie prawem działań związanych z drukiem 3D oraz zakaz wprowadzania podróbek z państw trzecich.
  
• Wyjątki od ochrony – dopuszczenie wykorzystania wzorów w celach parodii, krytyki i identyfikacji produktów.
  
• Stała klauzula napraw – utrwalenie wyjątku umożliwiającego stosowanie elementów zamiennych w celu naprawy produktu złożonego.
  

Większość zmian już obowiązuje. Państwa członkowskie mają czas do końca 2027 r. na implementację dyrektywy.

Często zadawane pytania

Poznaj odpowiedzi na popularne pytania

Kiedy najlepiej zarejestrować wzór przemysłowy?

Najlepiej zarejestrować wzór przemysłowy jeszcze zanim wprowadzimy produkt do obrotu. Wzór musi spełniać kryterium nowości, co oznacza, że nie może być publicznie ujawniony przed datą zgłoszenia. Jeśli wzór został już ujawniony, zgłoszenie musi nastąpić w ciągu 12 miesięcy od daty publikacji. 

Na czym polega zgłoszenie wzoru przemysłowego w Urzędzie Patentowym?

Zgłoszenie wzoru przemysłowego do Urzędu Patentowego powinno być z wyraźnym wskazaniem cech istotnych wzoru. W pierwszej kolejności należy przygotować dokumentację, która zawiera szczegółowy opis ochrony wzoru. Jest to kluczowy element rejestracji, ponieważ stanowi podstawę prawną do ochrony wzoru. Następnie trzeba uiścić odpowiednie opłaty za ochronę wzoru, które są nieodzowną częścią procedury. Jeżeli zgłaszający w terminie nie dokona stosowanych opłat, nastąpi wygaśniecie decyzji warunkowej, a Twój wzór nie zostanie zastrzeżony. 

Czym jest wzór wspólnotowy?

Wspólnotowym wzorem przemysłowym jest nowa forma, wygląd lub projekt produktu, który jest chroniony na terenie Unii Europejskiej. To oznacza, że innowacyjne projekty mają legalną ochronę przed kopiowaniem i nieautoryzowanym użyciem w całej UE. Dzięki temu przedsiębiorstwa mogą bezpiecznie wprowadzać swoje nowe produkty na rynek już od daty dokonania zgłoszenia w urzędzie. 

Czym różni się wzór przemysłowy od wzoru użytkowego?

Wzór przemysłowy chroni estetyczny wygląd produktu, taki jak kształt, wzory i kolory. Wzór użytkowy natomiast skupia się na technicznych i funkcjonalnych aspektach wynalazku. Rejestracja wzoru przemysłowego zabezpiecza oryginalny design przed kopiowaniem. Opłaty za ochronę wzoru i dokładny opis ochrony wzoru są kluczowe w procesie rejestracji. Oba rodzaje ochrony mają na celu zabezpieczenie innowacyjnych pomysłów i produktów.