Kupiłem logo od grafika, czyli jak poprawnie przenieść prawa autorskie do utworu

Co to są prawa autorskie i jak mają się one do Twojego znaku towarowego zamówionego w agencji kreatywnej?

Zamawiając w agencji kreatywnej logo – de facto zlecasz jej przygotowanie utworu – a jeśli mamy utwór to mamy również jego twórcę, któremu z zgodnie z przepisami prawa przysługują pewne uprawnienia.

Czym jest utwór

Musimy się zastanowić, czym jest utwór. Zgodnie z definicją ustawową (możemy ją znaleźć w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych) „Utworem jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia”. Nie ma więc żadnych wątpliwości co do tego, że zamówiony przez Ciebie w agencji kreatywnej znak towarowy (logo) Twojej firmy lub produktu będzie utworem w rozumieniu prawa autorskiego.

Rodzaje praw autorskich

Tak jak nadmieniliśmy powyżej, twórcy utworu przysługują pewne prawa wynikające z przepisów prawa autorskiego. W naszym kraju mamy swojego rodzaju dualizm prawa autorskiego. Autorowi przysługują dwa rodzaje praw: majątkowe prawa autorskie oraz prawa osobiste.

Osobiste prawa autorskie

Autorskie prawa osobiste chronią więź między twórcą a jego dziełem, która jest nieograniczona w czasie i niezależna od zrzeczenia się lub przeniesienia praw. Ustawa o prawie autorskim zawiera przykładową listę takich praw osobistych, która obejmuje prawa do:

• do bycia autorem utworu;
• do podpisywania utworu nazwiskiem lub pseudonimem autora, albo do udostępniania go publicznie anonimowo;
• do dysponowania nienaruszalną treścią i formą utworu autorskiego oraz do właściwego korzystania z niego;
• decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności;
• do kontrolowania sposobu korzystania z utworu.

Majątkowe prawa autorskie

Autorskie prawa majątkowe, stanowią prawo do korzystania z utworu i zarządzania sposobem jego wykorzystania na wszystkich polach eksploatacji oraz do otrzymywania wynagrodzenia za korzystanie z utworu. Umowy przenoszące prawa autorskie lub udzielające na nie licencji zawsze będą dotyczyć tylko praw autorskich majątkowych.

Prawa zależne

Oprócz autorskich praw osobistych i majątkowych, ustawa o prawie autorskim wyposaża twórcę w autorskie prawa zależne, czyli prawo do zezwalania na rozporządzanie i korzystanie z dowolnego utworu zależnego, przy czym utworem zależnym jest utwór powstały na podstawie utworu chronionego prawem autorskim, jak np. tłumaczenie, sequel, modyfikacja itp.

Sporządzane dokumentacji związanej z prawem własności intelektualnej

Jak prawidłowo przenieść prawa majątkowe?

Pierwotnie, wyłączne prawo do korzystania z utworu chronionego prawem autorskim w jakikolwiek sposób posiada wyłącznie autor. Prawa majątkowe stanowią prawo do korzystania z utworu i zarządzania jego wykorzystaniem na wszystkich polach eksploatacji oraz do otrzymywania wynagrodzenia za korzystanie z utworu. Zakres przeniesienia praw pozwala więc na nabycie przez osobę trzecią wszystkich niezbędnych praw do komercyjnego wykorzystania utworu autorskiego.

Umowa o przeniesienie praw, aby była ważna, musi być zawarta w formie pisemnej.

1) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworów - wytwarzanie egzemplarzy utworu określoną techniką, w tym techniką drukarską, reprograficzną, utrwalania magnetycznego oraz techniką cyfrową;

2) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono - wprowadzenie do obrotu, oddanie do używania albo najem oryginału albo egzemplarzy;

3) w zakresie rozpowszechniania utworów w sposób inny niż określony w pkt 2 - publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, prezentacja oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.

Te pola eksploatacji należy traktować jedynie jako przykładowe, nie jest to zbiór zamknięty.

Nieprzestrzeganie tych wymogów powoduje, że przeniesienie praw jest z reguły nieważne. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, twórcy przysługuje również wynagrodzenie za każde pole eksploatacji, do którego odnosi się umowa. Przeniesienie praw majątkowych oznacza, że autor nie będzie już uprawniony do korzystania z utworu na polach eksploatacji, w odniesieniu do których zbył swoje prawa.

Co z prawami osobistymi?

Autorskie prawa osobiste są niezbywalne, oznacza to, że nie można ich przenieść na inna osobę ani nawet się ich zrzec. Jedyne, co na tym polu warto określić w umowie, to ograniczenie zakresu korzystania z takich praw przez twórcę.

Czy potrzebujesz praw zależnych?

Jest to dodatek, który warto zapisać w umowie, dzięki nim będziesz mógł dokonywać modyfikacji logo (lub zlecić ja komuś innemu niż autor pierwotnej jego wersji), bez jego zgody, a to znacząco może ułatwić Ci rebranding lub odświeżenie wizerunku Twojej marki.

Co jeszcze powinno znaleźć się w umowie?

Przede wszystkim oświadczenie autora (poprzedniego właściciela) – w przypadku logo (znaku towarowego nabywanego nie od osoby, która już używała go w obrocie), o nienaruszaniu przez logo (znak towarowy) praw osób trzecich, a w przypadku takich roszczeń klauzula przenosząc odpowiedzialność takiego naruszenia na sprzedawcę.

Przy nabywaniu już zarejestrowanego znaku towarowego. W takiej umowie, poza wymienionymi powyżej elementami, powinniśmy również dokładnie wskazać prawo ochronne na znak towarowy, które jest przedmiotem umowy tj. jego numer zgłoszenia, numer rejestracji wraz z odpowiednimi datami. Jednocześnie przy przeniesieniu zarejestrowanego znaku towarowego powinno dojść do przeniesienia posiadania świadectwa rejestracji przedmiotowego znaku towarowego.

Ilustracja nawiązująca do ochrony znaku towarowego

Nabywając od agencji kreatywnej lub poprzedniego właściciela logo (znak towarowy) musisz zadbać przede wszystkim o prawidłowe przeniesienie majątkowych praw autorskich do utworu stanowiącego logo (znak towarowy). Klauzule, które powinny się znaleźć w takiej umowie możemy podzielić na „must have” oraz „nice to have”.

Do pierwszej kategorii możemy zaliczyć wskazanie w umowie przenoszącej majątkowe prawa autorskie do logo pól eksploatacji, na których utwór jest nabywany. Minimum, to zapis odzwierciedlający pola eksploatacji wskazane w art. 50 ustawy o prawie autorskim.

W drugiej znajdzie się zezwalanie na wykonywanie praw zależnych, oświadczenie autora o nie wykonywaniu praw osobistych względem utworu oraz zapis, że przeniesienie obejmuje wszystkie pola eksploatacji, znane w momencie zawarcia umowy, a w przypadku pojawienia się nowych pół eksploatacji umowa nieodpłatnie zostanie rozszerzona o te pola.

W umowie przenoszącej majątkowe prawa autorskie do logo, pamiętaj o wskazaniu pól eksploatacji oraz zapisów dotyczących praw zależnych.

Maciej Szymanik

Specjalista ds. marki, prawnik. Interesuje się zagadnieniami związanymi z prawem własności intelektualnej, w szczególności rejestracją znaków towarowych i wzorów przemysłowych. Doradza klientom zainteresowanym kreacją marek i produktów.