Podstawy wniesienia sprzeciwu

W momencie rejestracji znaku towarowego otrzymujesz szereg praw, które pomogą Ci skutecznie chronić Twoje oznaczenia przed ich kopiowaniem i powielaniem. Jednym z tych praw jest sprzeciw do zgłoszenia znaku w Urzędzie Patentowym. Warunkiem wniesienia sprzeciwu jest posiadanie argumentów, które pozwolą udowodnić, że czyjaś rejestracja może zagrozić Twojej marce. Procedura sprzeciwowa jest regulowana odpowiednimi przepisami prawa, które jednoznacznie określają warunki złożenie zastrzeżeń do rejestracji znaku. Zarazem procedura krajowa jak i unijna, określa termin na złożenie sprzeciwu. W obu przypadkach okres ten wynosi trzy miesiące i nie można go przedłużyć. Rozpoczyna się od dnia publikacji zgłoszenia w biuletynie urzędu patentowego.

Kto może wnieść sprzeciw

Jeżeli uważasz, że Twój konkurent nie powinien otrzymać prawa ochronnego na znak towarowy możesz złożyć sprzeciw do zgłoszenia. Warunkiem jest abyś miał odpowiednie dowody, które należy użyć do potwierdzenia, że konkurent narusza Twoje prawa. Sprzeciw należy zgłosić do właściwego urzędu patentowego, którym w Polsce jest UPRP natomiast w krajach Unii Europejskiej jest to EUIPO. Po złożeniu sprzeciwu odpowiedni urząd przeprowadza postępowanie, w ramach którego rozpatrywane są przedstawione argumenty obu stron. Jeżeli Twoje argumenty zostaną uznane za zasadne, rejestracja znaku towarowego może zostać odrzucona lub ograniczona w zakresie, który jest powodem Twojego sprzeciwu. Warto podkreślić, że proces zgłoszenia sprzeciwu wobec rejestracji znaku towarowego może być skomplikowany i czasochłonny. Dlatego też warto skonsultować się z prawnikiem, specjalizującym się w prawie własności intelektualnej, który pomoże Ci w przygotowaniu i prowadzeniu sprawy.

Kiedy sprzeciw do rejestracji znaku towarowego jest zasadny?

Zgodnie z Art. 132 Prawa własności przemysłowej istnieje 5 przypadków, w których sprzeciw uznaje się za zasadny.

1. Naruszenie prawa osobistego lub majątkowego osób trzecich

Prawo do imienia, nazwiska, pseudonimu

Naruszenia to nie tylko dotyczy autorów książek czy muzyki ale również innych osób, które posiadają prawo do swojego imienia, nazwiska, pseudonimu, wizerunku czy nawet nazwy zespołu muzycznego lub prawo do wzoru przemysłowego. Naruszenie to związane jest z pojęciem prawa autorskiego, czyli elementem, który chroni twórców i ich działa. Każda kopia, rozpowszechnianie czy wykorzystywanie utworu bez zgody autora stanowi naruszenie tego prawa. Przykładem może być sytuacja, w której osoba trzecia używa naszego wizerunku bez naszej zgody do promocji swojego produktu. W takiej sytuacji możemy żądać usunięcia takiego materiału oraz wypłaty ewentualnego odszkodowania za naruszenie naszego prawa.

Prawo do wizerunku

Prawo do wizerunku jest jednym z podstawowych praw każdej osoby. Dlatego nikt nie może wykorzystać naszego wizerunku bez zgody. Przykładem naruszenia prawa do wizerunku jest wykorzystanie odtwórcy postaci Zagłoby z filmu “Potop” do celów marketingowych. UPRP w 2002 roku uznał, że wizerunek aktora Mieczysława Pawlikowskiego został naruszony bezprawnie i zakazał jego używania.

Prawo do firmy

Prawo do firmy jest jednym z podstawowych praw przedsiębiorcy, które chroni jego nazwę pod kątem prowadzonej działalności gospodarczej. Prawo to pozwala przedsiębiorcy na wyróżnienie się na rynku, budowanie reputacji i lojalności klientów, a także na obronie przed nieuczciwą konkurencją. Jeżeli zdarzy się, że rejestracja znaku towarowego narusza prawo firmy innego przedsiębiorcy, który użył tego samego lub podobnego oznaczenia wcześniej, wówczas taki przedsiębiorca może wnieść sprzeciw do zastrzeżenia tego znaku. Naruszenie może dotyczyć całej nazwy bądź jej części. Prawo do firmy zapewnia przedsiębiorcy wyłączne używanie swojej nazwy i ochrony przed jej naśladowaniem, a co więcej wprowadzeniem klientów w błąd przez innych.

Prawo z rejestracji wzoru przemysłowego

Naruszenie wzoru przemysłowego może występować wówczas gdy użycie znaku towarowego wkracza w zakres powstałego wcześniej prawa do wzoru.

Prawo do nazwy zespołu muzycznego

Nazwy zespołu muzycznego stanowią dobro osobiste. Jednak często dochodzi do ich bezprawnego wykorzystania. Przykładem mogą być nadruki zawierające oznaczenia nazwy zespołu umieszczane na ubraniach. Częstym problemem pojawiającym się w branży muzycznej jest posiadanie prawa do używania nazwy. Często gdy dochodzi do rozłamu zespołu, wszyscy jego członkowie sądzą, że to właśnie im przysługuje wyłączne prawo do używania nazwy. Sprawy te zazwyczaj kończą się długimi procesami, w których każde ze stron wysuwa swoje argumenty w celu uzyskania prawa do używania oznaczenia.

Przykład: spór o nazwę De Mono

Ciekawym przypadkiem sporu o nazwę zespołu muzycznego, gdzie sprawa wykroczyła dużo dalej niż sam sprzeciw, była prowadzona przez ponad 10 lat sprawa zespołu muzycznego De Mono. Był to jeden z najdłużej trwających sporów w polskiej branży muzycznej. Rozpoczął się w 2008 roku, kiedy to Marek Kościkiewicz po opuszczeniu zespołu postanowił występować pod tą samą nazwą co pozostali członkowie zespołu. W odpowiedzi na działanie Kościkiewicza, wokalista zespołu Andrzej Krzywy zgłosił swoje roszczenia do nazwy i za pomocą pełnomocników zarejestrował znak słowny De Mono. Argumentował tym, że on jest założycielem zespołu i to on ma jedyne prawo do korzystania z nazwy De Mono. W takim sposób rozpoczęła się batalia prawnicza. Co ciekawe w trakcie trwania sporu obaj muzycy działający w dwóch różnych składach używali tej samej nazwy. Wielorazowe próby mediacji i negocjacji nie przyniosły rezultatu. Ostatecznie spór został zakończony w 2021 roku przez Sąd Najwyższy, który nie przyjął skargi kasacyjnej wniesionej przez pełnomocnika Marka Kościkiewicza do rejestracji znaku zarejestrowanego przez Andrzeja Krzywego. Patrząc na tą historię, nie można oprzeć się tezie, że można było uniknąć powstania tego konfliktu gdyby zespół De Mono na samym początku swojej współpracy jasno określił, komu przysługuje nazwa. Poniżej przedstawimy informacje z baz urzędowych, które potwierdzają otrzymanie prawa ochronnego do znaku słownego De Mono.

Informacje zawarte w krajowej wyszukiwarce znaków towarowych dotyczące dotyczące znaku de mono

Autorskie prawa osobiste i majątkowe

Autorskie prawa osobiste i majątkowe chronią twórców przed wykorzystaniem ich utworów przez inne podmioty. Jeżeli dojdzie do ich naruszenia utworu poprzez zgłoszenie znaku towarowego, w którym został wykorzystany bez zgody twórcy, wówczas jest to powód do wniesienie sprzeciwu do takiej rejestracji. Aby uniknąć naruszeń autorskiego prawa konieczne jest sporządzenie umowy o przeniesieniu praw majątkowych lub umowy o korzystanie z utworu czyli tzw. licencji.

Przykładem naruszenia autorskich praw osobistych do utworu audiowizualnego była rejestracja znaku towarowego “Sensacje XX wieku” przez Bogusława Wołoszańskiego, któremu odmówiono zastrzeżenia znaku słowno-graficznego. Prawo do znaku zostało przyznane TVP gdyż stwierdzono, że “ochronie nie podlega koncepcja audycji stworzona przez Wołoszyńskiego, tylko utwory audiowizualne stworzone na zlecenie TVP”.

Informacje zawarte w krajowej wyszukiwarce znaków towarowych dotyczące domowy rejestracji znaku towarowego

Informacje zawarte w krajowej bazie znaków towarowych dotycząc rejestracji znaku towarowego

2. Identyczność lub podobieństwo do wcześniejszego znaku towarowego

Rejestracja znaku identycznego lub podobnego powoduje powstanie ryzyka wprowadzenia klienta w błąd. Może spowodować dezinformacje na rynku i zakłócić uczciwą konkurencję. Co więcej zastrzeżony znak towarowy jest wyznacznikiem pochodzenia i jakości produktów, wprowadzenia klienta w błąd może wpłynąć na utratę zaufania do marki i negatywnie wpłyną cna jego renomę.

Jak zbadać czy znaki są identyczne lub podobne?

W pierwszej kolejności musisz wyjść od ustalenia co jest przedmiotem ochrony na podstawie klasyfikacji. Klasyfikacja nicejska ułatwia rejestrację znaku towarowego dla wybranych towarów bądź usług oraz pozwala ustalić w jakim zakresie funkcjonuje marka. Jednak przynależność znaku do tej samej klasy nie przesądza o uznaniu znaków za podobne.

Identyczność

Warto zauważyć, że identyczność znaków nie występuje tylko wtedy, gdy są one dosłownie “takie same”. Identyczność może obejmować również przypadki, gdy oznaczenia brzmią tak samo, ale niekoniecznie są pisane w taki sam sposób. Innymi słowy, znaki mogą różnić się swoją pisownią ale nadal mogą być identyczne w sensie słownym. Ponadto identyczność występuje również gdy mamy do czynienia z synonimami, czyli terminami o tym samym znaczeniu. Dodatkowo identyczność znaków występuje również wtedy gdy znaki występują w tej samej klasie towarowo-usługowej należącej do szerszej kategorii innego znaku. Innymi słowy jeżeli znak jest używany w określonej branży ale istnieje inny znak, którego klasyfikacja jest ujęta w sposób ogólny to mimo wszystko znak o szczegółowej klasyfikacji jest również identyczny. Wiedząc, że identyczność znaku nie ogranicza się do dosłownego powtórzenia znaku, ale może obejmować synonimy, brzmienie czy szerszą klasyfikację towarowo-usługową należy bezwzględnie unikać rejestracji takich oznaczeń.

Aspekty podobieństwa znaku towarowego

Aby uniknąć rejestracji znaku podobnego należy wziąć pod uwagę różne uwarunkowania, które wpływają na podobieństwo znaku towarowego.

Podobieństwo fonetyczne - jest jednym z kluczowych czynników, które należy wziąć pod uwagę podczas analizy znaku. Dotyczy to zarówno nazwy firmy, logo jak i domeny internetowej. Sprawdzenie ilości i brzmienia sylab w znaku oraz porównanie ich układu wizualnego jest niezwykle istotne. W przypadku dużego podobieństwa brzmienia, istnieje ryzyko, że oznaczenia będą mylone przez odbiorców.

Przykład: spór Gucci vs Gucio

W świecie mody nazwa marki ma ogromne znaczenie. To ona świadczy o jakości, prestiżu i luksusie danego produktu. Dlatego spory o prawa do nazw są nieuniknione, zwłaszcza gdy dwie marki decydują się używać podobnych lub zbliżonych nazw. Przekonał się o tym polski producent obuwia dziecięcego, który w 2009 roku otrzymał informację od urzędu patentowego, że modowy gigant Gucci oskarża go, że jego nazwa (Gucio) wprowadza w błąd klientów ze względu na podobieństwo do nazwy ich marki. UPRP nie zgodził się z wysuniętą argumentacją włoskiej firmy, dlatego sprawa trafiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Gdzie podtrzymano decyzję urzędu. W tej sytuacji sprawa zakończyła się pozytywnie dla polskiego przedsiębiorcy ale należy pamiętać, że podobieństwo fonetyczne jest często powodem do wniesienia sprzeciwu do rejestracji znaku towarowego.

Podobieństw wizualne - jest brane pod uwagę podczas badania oznaczeń słowno-graficznych i graficznych. Cechy takie jak ułożenie liter w nazwie, kolorystyka logo czy nawet kształt czcionki mogą mieć ogromne znaczenie w porównywaniu oznaczeń i określaniu stopnia podobieństwa. Badanie wizualne podobieństw oznaczeń wymaga nie tylko analizy samych znaków, ale również uwzględnienia kontekstu i grupy odbiorców.

Podobieństwo znaczeniowe - występuje wtedy gdy są wykorzystywane wyrazy, które mają podobne znaczenie, ale brzmią inaczej.

Znaki identyczne i podobne mogą wprowadzać odbiorcę w błąd. Ma to ogromny wpływ na funkcjonowanie biznesu, utratę renomy przez wprowadzenie często gorszej jakości produkty, a w końcu i straty finansowe. Wprowadzenie odbiorcy w błąd może mieć charakter bezpośredni i pośredni. Ten pierwszy występuje wówczas gdy osoba celowo zmienia w taki sposób oznaczenie aby zmiana nie była zauważalna. Tym samym odbiorca sięgając po produkt jest celowo wprowadzany w błąd. Natomiast pośrednie wprowadzenie w błąd ma szersze znaczenie. Może opierać się na fałszywych stronach internetowych, które swoim adresem www różnią się zaledwie drobnymi elementami.

3. Znaki towarowe renomowane

Znaki towarowe renomowane to oznaczenia, które ze względu na swoją długotrwałą obecność na rynku oraz szerokie rozpoznanie wśród konsumentów zyskały szczególną ochronę prawną. Jest to rodzaj ochrony, która pozwala na uniknięcie wykorzystywania takich znaków przez inne podmioty nawet w innych klasach towarowych niż te, dla których zostały pierwotnie zarejestrowane.

Przykładem takiego znaku towarowego renomowanego może być np. marka "Nike". Pomimo tego, że jest ona zarejestrowana przede wszystkim w odniesieniu do odzieży sportowej i obuwia, jej renoma sprawia, że jest ona chroniona także w innych dziedzinach, gdzie mógłby powstać konflikt interesów. Dzięki temu producent nie musi obawiać się, że ktoś inny użyje nazwy "Nike" w zupełnie innej branży, co mogłoby wprowadzić konsumentów w błąd co do pochodzenia produktu.

Ochrona znaków towarowych renomowanych ma na celu zapewnienie uczciwej konkurencji na rynku oraz ochronę interesów firm, które dzięki swojej renomie zdobyły zaufanie klientów. Dlatego też ważne jest, aby dokładnie monitorować swoje znaki towarowe i reagować na próby ich nieuprawnionego wykorzystania, zwłaszcza w przypadku, gdy mamy do czynienia ze znakiem renomowanym. W ten sposób można zapewnić sobie spokój i stabilność w prowadzeniu działalności gospodarczej.

Naruszenie znaków renomowanych w dzisiejszych czasach stało się bardzo powszechne. Oszuści chcąc zyskać szybkie korzyści wykorzystują popularność znaków oraz ich wysoki prestiż. Często do naruszeń znaku renomowanego dochodzi w branży modowej. Takie marki jak Louis Vuitton czy Chanel, które są symbolem stylu i klasy padają ofiarą plagiatu. Ich podróbki można znaleźć na niejednych aukcjach internetowych.

Przykład sporu: Starbucks vs Coffee Rocks

Przedmiotem sporu pomiędzy firmami stało się zgłoszenie znaku słowno-graficznego Coffee Rocks przez Panią Hasmik Nersesyan pochodzącą z Belgii. Firma Starbucks wniosła do zgłoszenia sprzeciw. Jednak ekspert EUIPO nie doszukał się podobieństwa. Dlatego też sprawa trafiła do sądu, który nie podzielił zdania Europejskiego Urzędu Patentowego by ostatecznie oznaczenie uznać za podobne. Sąd orzekł, że oba znaki są podobne co do wyglądu (podobieństwo wizualne). Wymienił również podobieństwo fonetyczne odnosząc się do zakończeń słów “Rocks” i “Starbucks”. Zaznaczył również, że element słowny Coffee wskazują jednoznacznie za ten sam krąg odbiorców. Dodatkowo zaznaczono, że belgijska firma może wprowadzić przeciętnego odbiorcę w błąd i doprowadzić do pomylenia oznaczeń w obrocie. Ostatecznie stwierdzono, że możliwość rejestracji opisanego znaku doprowadziłoby do sytuacji, w której właściciel znaku w sposób nieuczciwy czerpał korzyści majątkowe z renomy marki Starbucks.

Ilustracja przedstawia próbę rejestracji znaku towarowego Coffee Rocks

Grafika ilustruje posiadanie prawa ochronne przez markę Starbucks

5. Znaki powszechnie znane

Znaki powszechnie znane to takie oznaczenia, które nie są zarejestrowane w Urzędzie Patentowym ale są kojarzone przez co najmniej połowę konsumentów. Do ich popularności przyczyniają się zazwyczaj zabiegi marketingowe, które zwiększają ich zasięgi oraz szybciej zapadają w pamięć odbiorcy. Aby ocenić powszechność znaku, należy wziąć pod uwagę kilka czynników tj. czas używania oznaczenia, sytuację danego produktu na rynku oraz na ile znak os różnią się od konkurencji. Jednak udowodnienie powszechności znaku towarowego jest zadaniem bardzo trudnym, wymagającym posiadania konkretnych argumentów i dowodów. Dlatego zdecydowana większość przedsiębiorców dokonuje zastrzeżenia znaku towarowego aby ich znak otrzymał prawo ochronne, które w razie jakichkolwiek naruszeń pozwoli na ich szybkie wyeliminowanie.

Marcin Setlak

Prawnik, CEO w kancelarii Brandelaw. Specjalizuje się kreacji marek oraz własności intelektualnej. Stworzył ponad 300 marek firm i produktów. Wykładowca w Centrum Prawa Własności Intelektualnej im. H. Grocjusza oraz Akademii Leona Koźmińskiego.